O gradijentskim strujama Jadranskog mora

Sažetak

       Za izračunavanje geopotencijalnih topografija za područje Jadran­skog mora upotrebljen je materijal ekspedicija NAJADE i CICLOPE (1911.-1914. g.), a za dobivanje vertikalnog rasporeda brzina struja na profilu Sicilija-Peloponez korišten je materijal ekspedicija THOR (1910) i DANA (1930).

       Geopotencijalne anomalije i brzine struja računate su iz podataka za temperaturu i salinitet  B j e r k n e s o v o m  metodom, odnosno                    H o l ­ l a n d - H a n s e n o v o m  formulom, a kao dubine referencije uzete su izobaričke dubine od 50, 100 i 200 m za područje Jadrana, a 500 i 1000 m za profil Sicilija - Peloponez.

       Izračunate su dinamičke topografije za područje Jadrana za 6 razli­čitih situacija: 16. VIII.-6, IX. 1911. g.,        16. II.-11. III. 1912. g.,   16.V.-9. VI. 1913. g.,  16. VIII.-1. IX. 1913. g.,  16.-24. XI. 1913. g. i 16. II.-9. III. 1914. g.

      Utvrđeno je, da strujnice u Jadranu imaju ciklonalan tok.

       Ustanovljene su ritmičke promjene u režimu jadranskih struja, t. j. ljeti nalazimo brže i razvijenije strujanje uz zapadnu obalu, a zimi uz istočnu, dok je u proljeće i jesen strujanje uz obe obale jednako razvijeno. Općenito su u mjesecima augustu-septembru i novembru struje brže (do 30 cm/sec) nego u februaru, kada su najslabije izražene.

        Razmatran je ciklonalni tok strujnica u Jadranu, koji je doveden u vezu s karakterom gradijentskih struja u tom basenu. Naime, uz obe obale u periodu izrazitog strujanja, struji lakša voda, jer se u proljetno-ljetnom periodu oblikuje u sjevernom Jadranu lakša vodena masa, a u jesensko- zimskom u južnom Jadranu.

      Tretirane su sezonske razlike u smještaju maksimuma i minimuma dinamičkih dubina. Nađeno je, da se ljeti u području sjevernog i srednjeg Jadrana nalazi maksimum, a zimi minimum. Ovo je protumačeno velikim godišnjim amplitudama temperature mora u sjevernom Jadranu kao i prilivom slatke vode u proljeće u tom području. Ukazano je na vezu po­javljivanje maksimuma u sjevernom Jadranu i stvaranja izlazne struje, kao i pojavljivanja minimuma u istom području i stvaranja ulazne struje u Jadran.

       Nađeno je, također, da se uz niži minimum u sjevernom Jadranu oblikuje i brža ulazna struja, a uz viši maksimum brža izlazna struja. Kako ulazna struja u Jadran struji zimi iz slanijeg Mediterana, pretpo­stavljeno je da takva struja uvjetuje zimsko zaslanjenje jadranskog ba­sena, dok ga ljetna izlazna struja sa slađom vođom u izvornom području zaslađuje.

       Utvrđeno je, da strujanja u Jadranu nisu svake godine jednaka, a da su te razlike u vezi s različitim stanjem hidrografskih faktora u tom basenu.

      Izveden je zaključak, da relativne struje u Jadranu imaju važan udio u općem strujanju.

      Kratko je razmatran odnos rasporeda struja na profilu Socilija-Peloponez prema strujanju u Otrantskim vratima.