Utjecaj umjetne fertilizacije na fitplankton Mljetskog područja

Sažetak

      U ovom radu izneseni su rezultati istraživanja fitoplanktona, koji su izvr­šeni u Mljetskim jezerima za vrijeme eksperimenata gnojenja u 1954. g.

     Kvantitativno-kvalitativna ispitivanja fitoplanktona u normalnim uvjetima tog područja već su ranije publicirana (P u c h e r - P e t k o v i ć, 1957).

       Fertilizacija basena vršena je pomoću superfosfata, kojemu je prethodno bila dodana H₂SO₄. Zemljin ekstrakt bio je upotrebljen kao dopunsko sredstvo gnojenja (B u l j a n, 1957).

      Kontrola bioloških i hidrografskih osobina vršila se na slijedećim postaja­ma Velikog jezera: Vrbovačka, Pošta, Pospile, Jejevići i Samostan. Osim ovih imali smo jednu postaju u Malom jezeru i kao komparaciju stanicu susjednog, otvorenog mora, Gonotursku (slika 1.).

       Fitoplankton je u toku 1951., 1952. i 1953. g. pokazivao vrlo niske vrijed­nosti, osim za vrijeme jesensko-zimskog, odnosno proljetnog porasta. Maksimalni broj u ovom razdoblju prije gnojenja bio je 230.000/l u Malom jezeru mjeseca septembra u sloju od 10 m. U Gonoturskoj kvantitet nije nikada prešao 100.000/l (P u c h e r -  P e t k o v i ć, 1957). Maksimumi su nastupali zbog porasta vrsta roda Chaetoceros i vrsta Thalassiothrix frauenfeldi.

       Ustanovljeno je, da je fosfatno gnojenje imalo općenito povoljan utjecaj na fitoplankton.

       Kod prvih dvaju eksperimenata nije se mogao ustanoviti vidljiv utjecaj na porast fitoplanktonske populacije, vjerovatno zbog kratkoće perioda promatra­nja nakon gnojenja. Pretpostavilo se da zimske temperature u Velikom jezeru sprečavaju brzu reakciju fitoplanktona na gnojenje.

       U toku VII., VIII. i IX. mjeseca, u doba ljetne stagnacije, količina fito­planktona znatno se povisila u komparaciji s ranijim godinama, kada smo u to doba nailazili na izrazito niske količine, što je vidljivo na slici 8. Kontrola pro­mjena u fitoplanktonskoj populaciji i ostalim faktorima, nakon gnojenja u augustu, bila je vršena do kraja septembra svakih par dana, što je u radu detaljno izneseno.

      Za sve postaje u Velikom jezeru karakterističan je bio prvi porast fito­planktona 3 do 10 dana nakon gnojenia i drugi polovinom septembra. U prvom maksimumu iznosile su najviše vrijednosti od 130.000/l do 350.000/l, a u drugom, jačem maksimumu od 187.000/l do 586 000/l.

       Kod prvog porasta prvenstveno se isticala vrsta Leptocilindrus adriaticus  S c h r ö d e r, koja je u cijelosti odgovorna za taj maksimum, kod drugog glavnu je ulogu imala sitna Nitzschia sp.

       Fitoplanktonska populacija povećala se numerički u doba ljetne stagnacije za više od 20 puta (slika 8.)

      Sama organska materija proizvedena od ovih biljaka vjerovatno je nešto manja nego bi bila u odgovarajućoj miješanoj populaciji ovih vrsta.

      Utjecaj gnojenja primjećen je paraleleno i na bentoskoj vegetaciji, koja je krajem maja 1954. g. vjerovatno bila odgovorna za gomilanje kisika u pridnenim slojevima postaje Samostan.

      S porastom fitoplanktona smanjena je bila u znatnoj mjeri transparentnost vode, koja je pala na vrijednosti, kakve ranijih godina nismo zapažali.

     Povećana produkcija u jezeru prouzrokovala je promjene u sadržaju kisika vode.