Pregled fikotoksina u školjkašima i toksične fitoplanktonske vrste uzduž hrvatske obale Jadranskog mora

Sažetak

         Analize fikotoksina uzduž hrvatske obale Jadranskog mora započete su sredinom 1990-tih kada je okadaična kiselina određena u školjkašima iz Kaštelanskog zaljeva (srednji Jadran). Od tada, profil fikotoksina u školjkašima Jadranskog mora postao je složen kao što je tijekom vremena porastao i broj zabilježenih toksičnih i potencijalno toksičnih fitoplanktonskih vrsta. Do danas su u školjkašima ili u fitoplanktonu Jadranskog mora određeni toksini iz grupe okadaične kiseline, toksini iz grupe saksitoksina, te toksini iz grupe domoične kiseline kao i jesotoksini, pektenotoksini, gimnodimini, spirolidi i palytoksini. Toksini iz grupe okadaične kiseline i jesotoksini ističu se kao glavni fikotoksini zabilježeni u školjkašima uzduž hrvatske obale Jadranskog mora. Toksini iz grupe okadaične kiseline određeni su u visokim koncentracijama, opasnim za ljudsko zdravlje dok su u odnosu na ostale fikotoskine, jesotoksini češće zabilježeni u školjkašima. Među toksičnim vrstama zabilježenim u Jadranskom moru, samo je za deset vrsta potvrđeno da mogu stvarati toksine dok se 20 vrsta smatra potencijalno toksičnim. Toksičnost je potvrđena za osam vrsta dinoflagelata: Alexandrium minutum, Alexandrium ostenfeldii, Dinophysis fortii, Gonyaulax spinifera, Lingulodinium polyedrum, Ostreopsis cf. ovata, Prorocentrum lima, Protoceratium reticulatum i dvije vrste dijatomeja Pseudo-nitzschia delicatissima i Pseudo-nitzschia multiseries. Profil toksina za ostale potencijalno toksične vrste prisutne uzduž hrvatske obale Jadranskog treba tek definirati. Većina od njih su Dinophysis i Pseudo-nitzschia vrste koje su relativno česte i brojne na ovom području kao i toksini iz grupe okadaične kiseline u školjkašima.