Neka dinamička i hidrografska svojstva Kaštelanskog zaliva

Sažetak

       Velik broj podataka o strujanju i hidrografskih podataka je obrađen za Kaštelanski zaljev da bi se dobio uvid u utjecaj raznih faktora koji djeluju na cirkulaciju vode, te na godišnji hod svojstava u zaljevu.

       U površinskom sloju Kaštelanskog zaljeva se javlja nekoliko tipova cirku­lacije: ciklonalno, anticiklonalno i njihove kombinacije. Pojavljivanje određe­nog tipa ovisi prvenstveno o vjetru. Uz jugo (SE vjetar) se javlja anticiklo- nalna cirkulacija, a uz buru (NE vjetar) i maestral (NW vjetar, a lokalno i SW smjera) ciklonalna cirkulacija. Osim toga, jugo u površinskom sloju nagu- rava vodu u zaljev, a bura i u manjoj mjeri maestral je izguravaju iz zaljeva uz pojavu upwellinga.

        Na cirkulaciju u zaljevu utječe još i položaj ušća u odnosu na smjer stru­janja izvan zaljeva kao i u odnosu na smjer vjetra. Sezonske promjene uka­zuju i na utjecaj veličine dotoka slatke vode i evaporacije.

        Godišnji hod slanosti površinskog sloja je dobro definiran utjecajem E-P faktora, vertikalnog miješanja i advekcije. Aprilski minimum se može prven­stveno pripisati utjecaju E-P faktora, a maksimum u oktobru jakom vertikal­nom miješanju. Znatan porast slanosti od juna do jula je doveden u vezu s upwellingom, vidljivom u tom razdoblju i na temperaturnim podacima.

       Koeficijent višestruke korelacije između raznih promatranih faktora i sla­nosti, te njegova signifikantnost ukazuju da na godišnji hod slanosti s podjed­nakim intenzitetom djeluju lokalni faktori (E-P i vertikalno miješanje), kao i advekcija s otvorenog mora.

        U donjim slojevima na slanost utječu advekcija i vertikalno miješanje. Minimum nastupa u martu kao rezultat zimskog tonjenja površinske vode. Porast slanosti u ljetnom razdoblju je u vezi s pretežnim ulazom vode u zaljev. Maksimum se javlja u septembru prije pojačanog vertikalnog miješanja zbog površinskog hlađenja od oktobra pa nadalje.

        Pretpostavljeno je da lokalni faktori i advekcija djeluju s podjednakim intenzitetom na cirkulaciju vode. Sumarno promatran njihov utjecaj se je mogao usporediti s neto ulazom i izlazom vode površinskog sloja dobivenom iz strujomjernih podataka.

        U proljeće su faktori koji utječu na strujanje najmanjeg intenziteta i strujanje je najsporije. U jesen je uz maksimalan intenzitet vanjskih faktora i strujanje najbrže, ali su smjerovi raspršeni. U toj sezoni je i vertikalno miješanje najživlje. Zimi i ljeti se razvija zatvorena vertikalna cirkulacija na način da zimi u površinskom sloju prevladava ulaženje vode u zaljev, uz spuštanje vode i izlaženje u pridnenom sloju, a ljeti obrnuta, izlaženje vode u površinskom sloju uz pojavu upwellinga i ulaženje u pridnenom sloju. Na taj način je cirkulacija u zaljevu shematizirana za karakteristične vjetrove i razne sezonske uslove.

        Izvršen je proračun srednje brzine vertikalnog strujanja i nađeno je da je ono cca 1000 puta manje od horizontalnih brzina. Takav je i odnos horizon­talnih i vertikalnih dimenzija bazena, što ukazuje da bi morfološke karakte­ristike bazena mogle definirati odnos brzina horizontalne i vertikalne cirku­lacije.

        Hidrografska svojstva zaljeva pokazuju da je njegov istočni dio kontinentalniji od zapadnog. U istočnom dijelu je i strujanje znatno sporije.

        Raspored svojstava u zaljevu bi ukazivao na pretežno ciklonalnu cirku­laciju, te na pretežan izlaz vode sami i ulaz ljeti u svim slojevima. Iz toga se vidi, da raspored svojstava (polje masa) u samom zaljevu ne igra znatniju ulogu na strujanje, već da su vjetar, dotok slatke vode i advekcija iz vana osnovni faktori koji utječu na cirkulaciju.